تاریخچه نهاد کتابخانه های عمومی کشور
نفس کتابداری، یک کار انسانیِ فرهنگیِ برجسته‌‌ای است؛ منتها کتابدار صرفاً آن کسی نیست که خدمتِ آوردن و دادن کتاب را به عهده بگیرد؛ کتابدار می‌تواند منبع و منشأ و مرجعی باشد برای راهنمایی مراجعه کنندگان به کتاب. مجموعه دست اندرکاران امر کتاب ـ چه شما که کتابدارید، چه مدیریت کتابخانه ها، چه آن کسانی که در وزارت ارشاد مسئول این کارند، چه خود ناشران محترم ـ باید توجه کنند که مواد تغذیه معنوی سالم، مفید و مقوی بایستی در سطح جامعه منتشر شود.
وظایف قانونی نهاد کتابخانه های عمومی کشور
نهاد کتابخانه های عمومی کشور در چشم انداز ایران ۱۴۰۴ هـ. ش. نهادی است فرهنگی با هویت اسلامی _ ایرانی، نافذ و اثرگذار بر جامعه دارای کارکردهای آگاهی بخشی، اطلاع رسانی آموزشی و ارشادی، زمینه ساز ارتقای مطالعه مفید، دارای نیروی انسانی متعهد، متخصص و آموزش دیده با حفظ جایگاه اول کشور در منطقه و موفق در رساندن کشور در زمره پانزده کشور برتر جهان از جهت سرانه فضا، عضو، منابع و امانت کتابخانه ای. (سند چشم انداز نهاد در افق ۱۴۰۴)
نهاد کتابخانه‌های عمومی کشور بر اساس قانون تأسیس و نحوه اداره کتابخانه‌های عمومی مصوب ۱۳۸۲ متولی قانونی اداره کتابخانه‌های عمومی در ایران است. پیش از تصویب این قانون کتابخانه‌های عمومی کشور با عنوان هیأت امنای کتابخانه‌های عمومی کشور زیر نظر وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی اداره می‌شد. اما پس از تصویب لایحه دولت در ۱۷ اسفند ۱۳۸۲ در مجلس شورای اسلامی و تأیید شورای نگهبان، نهاد مسئولیت تأسیس، ساخت، تجهیز و بازسازی، توسعه و مدیریت و نظارت و سایر امور کتابخانه های عمومی در سراسر کشور را برعهده گرفت.
براساس آیین نامه اجرایی قانون تأسیس و نحوه اداره کتابخانه های عمومی کشور که در تاریخ ۴ آذر ۱۳۸۳ به پیشنهاد وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی وقت تصویب شد، نهاد زیر نظر هیئت امنا فعالیت می کند.
اعضای هیئت امنا عبارت اند از:
1- وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی (رئیس هیأت امنا)
2- رئیس شورای عالی استانها، معاون ذی‌ربط از معاونت راهبردی ریاست جمهوری اسلامی
3- یک عضو از کمیسیون فرهنگی به پیشنهاد آن کمیسیون و تصویب مجلس شورای اسلامی به عنوان ناظر
4- رئیس کتابخانه ملی
5- پنج نفر از صاحبنظران و شخصیت های علمی، فرهنگی کشور که به پیشنهاد وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی و با حکم رئیس جمهور برای مدت چهار سال انتخاب می‌شوند. یک نفر از آنها به انتخاب وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی به عنوان دبیرکل، مسئولیت اداره امور دبیرخانه را به عهده خواهند داشت.
نهاد کتابخانه های عمومی کشور در دورۀ مدیریت جدید
مدیریت جدید نهاد کتابخانه های عمومی کشور در خرداد ۱۳۹۳ و با هدف «فراهم کردن امکان کتابخوانی برای تمام افراد جامعه و گسترش و ترویج کتابخوانی و ارائه بهترین خدمات به علاقه مندان کتاب و کتابخوانی» فعالیت خود را آغاز کرد.
در این راستا سیاست های هشت‌گانه ای از سوی دبیرکل نهاد تعیین شده است (+) که محور همه فعالیت ها و اقدامات این مجموعه برای رسیدن به اهداف نهاد از جمله ترویج خواندن است:
۱- کتابخانه محوری، نه اداره و نهاد محوری.
۲- کتابدار محوری، به طوری که کتابدار مهمترین عامل فعالیت در نهاد شود.
۳- اولویت ادارات کل استانی و یا ادارات شهرستان در خدمت کتابخانه و کتابدار.
۴- دسترسی آسان و سریع کتابدار به مدیران در همه سطوح نهاد.
۵- تلاش برای رفع دغدغه ها و تنگناها.
۶- حاکمیت اصول اخلاقی، ضابطه مندی و قانون‌گرایی.
۷- پرهیز از آمارسازی ها در اعلام تعداد اعضاء، کتب کتابخانه های عمومی و...
۸- پرهیز از پرداختن به امور غیر مرتبط به کتابخانه.